تمامی کسانی که در کشور به تجارت و یا کارهای حقوقی قانونی مشغول بوده‌اند و یا حتی در جامعه زندگی کرده و با اخبار آشنایی دارند می دانند که مشکلی چک بی‌محل یکی از اساسی ترین معضلاتی است که نظام اقتصادی با آن دست به گریبان بوده و استعلام چک برگشتی صادر کنندگان می‌توانست از بسیاری از آنان جلوگیری کند. 

این امر در گذشته به دلیل پیشرفته نبودن سیستم‌های متمرکز الکترونیکی ممکن نبود. اما با پیشرفت بانکداری الکترونیکی و ایجاد سیستم‌های پیامکی و اینترنتی اکنون می‌توان با کمک این ابزارها قبل از قبول چک، نسبت به استعلام چک برگشتی های صادر کننده اقدام نمود.

سامانه نوین استعلام چک برگشتی به این منظور ساخته شده است تا ضعف‌های سیستم قدیمی را مرتفع کند. هدف از این کار این است شرایط بهتری را برای صادرکنندگان و دارندگان چک‌های بانکی ایجاد کند.

در سامانه‌هایی که به نام‌های ساد و صیاد شناخته می‌شوند، میتوان با ارسال کدهای درج شده روی چک که به نام کد صیاد مشهور و موسوم هستند، با دریافت کد رنگ‌های از وضعیت اعتبار دسته‌چک و نیز صاحب آن مطلع شد. در این دسته چک ها که از ابتدای سال ۱۴۰۰ استفاده از آن اجباری است، از شعب بانک‌ها نسبت به صدور دسته چک سلب اختیار شده است و تمامی دسته چک‌ها متحدالشکل گشته و از سوی بانک مرکزی صادر می‌گردند. اولین ویژگی این سیستم، امنیت بیشتر و مدیریت بهینه‌تر سامانه استعلام چک برگشتی است.

از مهم‌ترین ویژگی‌های دیگری که میتوان برای این سیستم بر شمرد باید به موارد زیر اشاره کرد.

استعلام در سطوح گوناگون:

امکان دیگری که سامانه استعلام چک برگشتی برای کاربران ایجاد کرده است، استعلام وضعیت صادرکننده چک است؛ سامانه به شما کمک می‌کند تا وضعیت صادرکننده چک را از جهت وضعیت وصول چک‌های قدیمی بررسی کنید. این امکان به شما کمک می‌کند تا از صدور و دریافت چک‌های بی‌محل جلوگیری کنید و فرایند صدور و دریافت چک را در محیطی ایمن‌تر تجربه نمایید.

مدیریت نسبی صادرکنندگان بدقول:

سامانه استعلام چک برگشتی این قابلیت را دارد که صادرکنندگان بدقول بانکی را از داشتن دسته‌چک منع کند. اگر صادرکننده چک‌هایی که قبلاً صادر کرده است را وصول نکند، دیگر قادر نخواهد بود که چک‌های جدید را در سامانه ثبت کند؛ این سیستم، تا حدود زیادی از ورود صادرکنندگان بدقول به سامانه استعلام چک برگشتی صیاد جلوگیری می‌کند.

نحوه‌ی دسترسی به سامانه‌ی استعلام چک برگشتی

برای دسترسی به این سامانه چندین روش متصور است. از جمله مراجعه به وب سایت بانک مرکزی استفاده از اپلیکیشن و سامانه پیامکی

سامانه استعلام چک برگشتی از طریق شماره ۷۰۱۷۰۱ ممکن است که 350 تومان هزینه در بر خواهد داشت.

روش دیگری که میتوان با آن برای استعلام چک برگشتی اقدام کرد سایت بانک مرکزی به آدرس اینترنتی cbi.ir است.

جواب استعلام در این روش‌ها تا پانزده دقیقه طول خواهد کشید. در صورت عدم امکان اخذ استعلام به هر دلیلی پیامکی با همین پیام به شما ارسال خواهد شد.

در صورت امکان دادن پاسخ، شما با یکی از این گزینه‌ها رو به رو خواهید گشت.

رنگ سفید:

این گروه از صادرکنندگان هیچ سابقه‌ای در خصوص چک‌های برگشتی ندارند و نسبت به سایر صادرکنندگان ایمن‌تر به نظر می‌رسند؛ البته ممکن است صادرکنندگان رنگ سفید چک‌های برگشتی‌ای هم داشته باشند اما همهٔ این چک‌ها به مرحلهٔ "رفع سو اثر" رسیده‌اند.

رنگ زرد:

صادرکنندگان گروه زرد یک مورد چک برگشتی دارند یا سامانه صرفاً تا سقف 5 میلیون تومان تعهد برگشتی است. مطمئناً این گروه از صادرکنندگان، مانند گروه سفید خوش‌قول نخواهند بود اما در مجموع، نسبت به سایر سطح‌ها، خوش‌قول‌تر هستند.

رنگ نارنجی:

این گروه از صادرکنندگان 2 تا 4 چک برگشتی دارند که احتمالاً "رفع سو اثر" هم نشده است؛ همچنین نباید فراموش کنیم که گروه نارنجی‌رنگ 20 میلیون تومان تعهد چک برگشتی دارند.

رنگ قهوه‌ای:

گروه قهوه‌ای‌رنگ 5 تا 10 فقره چک ثبت‌شدهٔ برگشتی در سامانه دارند و تا 50 میلیون تومان هم تعهد چک برگشتی دارند. گفتنی است که صادرکنندگان گروه قهوه‌ای‌رنگ در سامانه استعلام چک برگشتی اعتبار چندانی ندارند.

رنگ قرمز:

بدقول‌ترین گروه از صادرکنندگان چک‌ها در سامانه استعلام چک برگشتی، مربوط به گروه قرمز می‌شود؛ این گروه از صادرکنندگان بیشتر از 10 چک برگشتی سوء اثر نشده و بیشتر از 50 میلیون تومان تعهد برگشتی دارند. مطمئناً در معاملات با طرف‌های قرمزرنگ باید احتیاط بیشتری به خرج دهید و فرایندهای دریافت تعهدات جانبی را (مانند دریافت سفته در کنار چک) افزایش دهید.